Intervallen: handleiding voor beginners (2024)

Heb je, in de muziek, wel eens gehoord over intervallen maar weet je niet wat dat zijn? Of heb je wel eens gehoord van een terts of een kwint, maar wil je er meer over weten? In deze handleiding voor beginners leg ik uit wat intervallen zijn en hoe ze heten. Je leert wat de belangrijkste intervallen zijn en hoe ze klinken. Ook geef ik tips hoe je intervallen kunt oefenen.

Wat is een interval?

Als je muziek maakt, speel je tonen die verschillen in toonhoogte. Ongeacht het instrument dat je speelt, of je tonen na elkaar speelt of tegelijkertijd, je speelt hogere en lagere tonen. We noemen het verschil tussen een hogere en een lagere toon een afstand. Deze afstand heet een interval.

Een interval is de afstand in hoogte tussen 2 tonen. Bij intervallen gaat het dus altijd om 2 tonen. Als je bijvoorbeeld 3 tonen speelt, dan is dat geen interval.

De makkelijkste manier om de afstand tussen 2 tonen te bepalen, is om op de piano de witte toetsen te tellen. Tel de witte toetsen vanaf de lage naar de hoge toets en dit aantal is de afstand. Let op: de lage toets is de 1! Hieronder zie je een voorbeeld van een interval met afstand 5.

De namen van de 7 belangrijkste intervallen

Weet je, door te tellen, wat de afstand tussen 2 tonen is. Dan weet je ook de naam! De namen van intervallen zijn eigenlijk getallen, ze zijn afgeleid van Latijnse telwoorden. Als je de betekenis van deze woorden snapt, heb je geen ezelsbruggetje nodig om deze namen te onthouden.

Er zijn 7 belangrijke en veel voorkomende intervallen. Deze heten secunde, terts, kwart, kwint, sext, septiem en octaaf. Al deze intervallen hebben een eigen karakter. Wil je met deze intervallen kennismaken? Lees dan verder!

Secunde: het interval met afstand 2

Het woord secunde, maar ook seconde of second in het Engels, is afgeleid van het getal 2. Op de piano is het heel makkelijk om een secunde te spelen. Speel twee witte toetsen die naast elkaar zitten en je hebt een secunde. Ik hoor vaak dat mensen een secunde vals vinden klinken. Of in muziektermen te praten, dissonant. Dat is misschien ook zo als je een secunde los speelt.

In de muziek speelt de secunde een belangrijke rol. Vooral in melodieën maar ook in akkoorden. In akkoorden kan de secunde, die los vals klinkt, ineens heel mooi klinken of een akkoord heel rijk maken. Veel populaire muziek, zoals die van Einaudi maakt hier gebruik van. De akkoorden zijn vaak verrijkt met een secunde, dat vinden we nu erg mooi. Luister naar akkoorden, gecomponeerd door Debussy, waarin elk akkoord bovenin een secunde heeft:

Terts: het interval met afstand 3

Het woord terts is afgeleid van het getal 3. Het Latijnse woord Tertium betekend derde. Je speelt een terts op de piano als je twee toetsen speelt met 1 witte toets ertussen. Tertsen worden zo vaak gebruikt dat iedereen ze goed vind klinken.

De terts is een van de belangrijkste intervallen in de muziek. Akkoorden worden gemaakt van tertsen. Tertsen bepalen of een toonladder of akkoord majeur of mineur is. In heel veel muziek speelt de terts een prominente rol. Zowel in de klassieke muziek als de popmuziek en jazz. Er zijn hele beroemde muziekstukken gebouwd op het interval terts, luister maar:

Kwart: het interval met afstand 4

Uiteraard is het woord kwart afgeleid van het getal 4. Net als kwartet, kwartier en kwartaal. Op de piano zitten er nu 2 toetsen tussen. Wil je weten hoe een kwart klinkt? Zing dan de eerste twee tonen van het Wilhelmus.

De kwart is een beetje een vreemd interval. Die kan namelijk in verschillende gedaantes voorkomen. Van mooi tot ‘duivels’ vals. Er is het verhaal dat een bepaalde soort kwart verboden is geweest in de middeleeuwen. Dit interval zou met de duivel worden geassocieerd. Echter, voor dit verhaal is geen bewijs. Deze kwart is wel het enige interval dat een eigen naam heeft gekregen: de tritonus. In etude nr. 3 van Chopin kun je een aantal van deze kwarten achter elkaar horen:

Kwint: het interval met afstand 5

Het woord kwint is afgeleid van het getal 5. Net als kwintet. Wil je op de piano een kwint spelen? Plaats dan 5 vingers netjes naast elkaar op 5 toetsen en speel dan je duim en pink. Tegelijk of na elkaar. Een kwint klinkt heel mooi! Of in muziektermen te praten, consonant.

De kwint is, net als de terts, een van de belangrijkste intervallen in de muziek. Vooral voor akkoorden. Akkoorden bestaan namelijk uit een terts en een kwint. In toonladders heeft deze vijfde toon, de kwint, zelfs een eigen naam: dominant. In dit stuk van Bartok hoor je in de begeleiding alleen maar kwinten:

Sext: het interval met afstand 6

Het woord sext is afgeleid van het getal 6. Op de piano 1 witte toets hoger dan de kwint. De afstanden worden steeds groter! Sexten vinden we, net als tertsen, goed klinken.

Door de grotere afstand komt dit interval minder vaak in melodieën voor, maar heel veel in akkoorden. De sext is dan eigenlijk een omgekeerde terts. Carl Czerny heeft een etude geschreven waarbij je in de melodie alleen maar sexten hoort, luister maar:

Septiem: het interval met afstand 7

Het woord septiem is afgeleid van het getal 7. Net als de secunde klinkt een septiem, als je die los speelt, dissonant. De septiem is al best moeilijk om te zingen.

De septiem speelt in melodieën een ondergeschikte rol maar is een heel belangrijk interval als het gaat om akkoorden. Als je over akkoorden leert kom je al snel de term septiemakkoord tegen. Deze septiemakkoorden komen in alle muziek voor; het meeste in klassieke muziek en jazz. De prachtige pianocompositie Pavane pour une infante defunte van Ravel begint met een septiem. En wat heel verassend is, deze septiem ervaren we niet als dissonant:

Octaaf: het interval met afstand 8

Het woord octaaf is afgeleid van het getal 8. Tel op de piano, vanaf een willekeurige toets, 8 toetsen omhoog en je komt uit op een toets met dezelfde naam. Je speelt dan dezelfde toon een octaaf hoger. Het octaaf klinkt altijd goed, heel zuiver.

Het octaaf behoort, net als de terts en kwint, tot de belangrijkste intervallen in de muziek. Heel vaak worden tonen verdubbeld door een octaaf te spelen. Dit gebeurt in melodieën, maar vooral heel veel met akkoorden. Omdat de tonen verder uit elkaar liggen worden akkoorden rijker van klank. Luister en kijk naar een staaltje octaven acrobatiek.

Zijn er nog meer intervallen?

Jazeker!. Er is nog een ander bijzonder interval, namelijk het interval met afstand 1, de prime. Op de piano is dit interval moeilijk voor te stellen. Immers, je speelt maar 1 toets. En 1 toon is geen interval. Echter, als je je voorstelt dat twee verschillende instrumenten, bijvoorbeeld een viool en een fluit, allebei dezelfde toon spelen, dan heb je een prime.

Als je vanaf het octaaf verder telt krijg je intervallen met afstand 9, 10, 11 enzovoort. Deze hebben ook namen, namelijk none, decime, undecime enzovoort. We tellen gewoon door.

Intervallen oefenen: zelf intervallen maken en intervallen leren horen

Je hebt nu de basistheorie over intervallen geleerd. Je hebt geleerd dat een interval de afstand in hoogte tussen 2 tonen is. Je hebt de namen van de belangrijkste intervallen geleerd en hebt gehoord hoe ze klinken. Er valt nog veel meer te vertellen over intervallen. Bijvoorbeeld over grote, kleine, reine, overmatige en verminderde intervallen. Maar dat valt buiten mijn verhaal over intervallen voor beginners.

Wil je datgene wat je geleerd hebt ook kunnen toepassen, dan zal je zelf aan de slag moeten gaan. Een goed begin is om zelf intervallen te leren maken. Wat je ook vooruit zal helpen, is om intervallen op gehoor te leren herkennen. Immers, door het trainen van je gehoor verbeter je je muzikale vaardigheden.

Met een abonnement op Muziektheorie kun je dit allemaal doen. Je hebt dan toegang tot heel veel goede oefeningen, waarbij je zelf intervallen leert maken en intervallen leert horen met goede, stapsgewijze gehoortrainingsoefeningen.